Kuran-i Kerim`i Tani

ALAK SURESİ Hakkında Bilgi Mumsema ALAK SURESİ 


Sure Hakkında Bilgi


Sure adını, ikinci ayette geçen ve "asılıp tutunan" anlamına gelen "alak" kelimesinden almıştır. Sure, "oku" anlamına gelen ilk kelimesinden dolayı "İkra"' adıyla da anılmaktadır. 19 ayetten oluşan Alak suresi, Mekke'de inmiştir. Mushaftaki sıralamada 96., nüzul sırasına göre ise 1. suredir. Baştan beş ayeti Hz. Peygamber'e gelen ilk vahiy olduğundan ilk inen sure kabul edilir. Geri kalan 14 ayetinin ise sonraları Ebû Cehil hakkında indiği rivayet edilmiştir. Bazı müfessirler ise ilk inen surenin Müddesir, bazıları da Fatiha olduğunu ileri sürmüşlerdir. Buhârî ve Müslim'de Hz. Âişe'ye isnat edilen rivayete göre Hz. Peygamber, inzivaya çekilmeyi âdet edindiği Hira mağarasında iken Ramazan ayının 27. gecesi (Pazar-Pazartesi) tan yerinin ağarmaya başlamasından az önce ufukta nurdan bir şekil görmüş; o zamana kadar hiç karşılaşmadığı bu nuranî varlığın (Cebrail) kendisine seslendiğini duymuştur. Hz. Peygamber olayı şöyle anlatır: "Melek bana okumamı emretti. Kendisine okuma bilmediğimi söyledim. Beni kollarının arasına alıp kuvvetle sıktı; sonra 'Oku!' dedi. Ben yine, 'Okuma bilmem' dedim. Beni tekrar kollarının arasına aldı, kuvvetle sıktı ve 'Oku!' diye tekrar etti. Ben yine 'Okuma bilmem' dedim. Üçüncü defa kollarının arasına alıp daha kuvvetlice sıktıktan sonra bıraktı ve şöyle dedi: 'Yaratan rabbinin adıyla oku; O, insanı alaktan (asılıp tutunan zigottan) yarattı. Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir. O, kalemle (yazmayı) öğretendir. İnsana bilmediklerini öğretmiştir."1


Surenin temel konuları


"Oku"mak, 
Allah'ın isminin tesbih edilmesi, 
İnsanın "alak"tan yaratılması, 
Kendini beğenmişlik ve nankörlük. 


Surenin temel mesajları


Bu sure, Yüce Allah'ın, ebedî mucize olan bu Kur'ân'ı değerli Peygamberine indirmek suretiyle ona lütufta bulunduğunu belirtir. 


Sure, güç ve servetine güvenerek insanın taşkınlık yaptığından ve Allah'ın emirlerine isyan ettiğinden bahseder. Oysa insanın yapması gereken, nimetlere nankörlük etmek değil, lütfuna karşı Rabbine şükretmektir. Sure, insanın, yaptıklarının karşılığını almak için Rabbine döneceğini hatırlatır. 


Sure, putlara yardım etmek için Hz. Peygamber'i tehdit eden ve onu namazdan alıkoymaya çalışan Ebû Cehil'i kınar ve lanetler. Sapkınlık ve taşkınlığına devam ettiği takdirde en şiddetli azapla cezalandırılacağını belirtir. 


Sure, okuma ve öğrenmeye davet ile başlayıp namaz ve ibadetle sona erer. Böylece ilim-amel ilişkisini ortaya koyar. 


Kur'an'ın ilk inen ayetleri olan bu surede, Allah'ın isminin anılması istenmektedir. Bu emir, Allah'ın adının tesbih edilmesinin önemini vurgulamaktadır. 


İnsan "alak" adı verilen bir maddeden yaratılmıştır. Kur'an'ın birçok yerinde olduğu gibi, burada da insanın yaratılışından bahsedilmektedir. Yine başka yerlerdekine paralel olarak, insanın yaratılışındaki ilk maddeden değil, yaratılışın ana karnındaki ilk merhalesinden bahsedilmektedir. Alak, kan pıhtısı anlamına geldiği gibi, boşlukta durmak anlamına da gelmektedir. Bu ayetlerde, ana karnındaki insanın öncelikle bir kan pıhtısı görüntüsünde, rahim duvarına asılı duruşu, embriyo hali anlatılmaktadır. 
İnsanı diğer canlılardan ayıran niteliği, öğrenme isteği ve kendini geliştirmesidir. İnsan, kainatı, Kur'an'ı ve Resulullah'ı okumalıdır. İnsan, bu şekilde birey olarak geliştiği gibi, toplum olarak da medeniyetler kurabilmektedir. 


Dipnotlar
1. Hayrettin Karaman, vd, Kur'an Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, V/595.

Hasenat Programından alınmıştır